Budowa noża tokarskiego

Czym są noże tokarskie i do czego dokładnie służą? Jak wybrać konkretny rodzaj noża do rodzaju skrawania? Ilość narzędzie skrawających do wyboru może przerażać. Przeczytaj artykuł, a dowiesz się, który nóż tokarski będzie w Twoim przypadku najlepszy. Poznaj wszystkie rodzaje i oznaczenia, które możesz znaleźć w sklepie i dobierz odpowiednie narzędzie do obrabianego materiału!

Nóż tokarski — charakterystyka i zastosowanie

Nóż tokarski to profesjonalne narzędzie do obróbki skrawaniem, które posiada jedno ostrze. To narzędzie najczęściej wykorzystywane jest w tokarkach. Za pomocą noży można obrobić różne powierzchnie, jednak najczęściej te, które kształtem przypominają bryłę. Tę metodę toczenia nazywa się obróbką wiórową, ponieważ skrawa się kolejne warstwy materiału, aż do uzyskania pożądanego kształtu. Możliwa jest obróbka powierzchni zewnętrznych, jak i wewnętrznych.

Do czego służą noże tokarskie?

do obtaczania,
do wytaczania,
do toczenia kształtowego.

Części noży tokarskich

Każdy nóż tokarski dzieli się na dwie części:

część chwytową – powierzchnia, która służy do zamocowania noża w imadle maszynowym,
część roboczą – związana z procesem skrawania, dostosowana do różnych materiałów.

Część robocza podzielona jest na:

powierzchnię natarcia – przyjmuje znaczną ilość ciepła wytwarzanego podczas obróbki oraz przyjmuje wiór oddzielony od obrabianego elementu,
powierzchnię przyłożenia (główna oraz pomocnicza) – powierzchnia noża, która obrócona jest do przedmiotu skrawania podczas pracy,
krawędź skrawającą (ostrze) – to linia przecięcia powierzchni natarcia a przyłożenia,
naroże – obszar przecięcia powierzchni przyłożenia — tej głównej z pomocniczą.

Przykłady noży tokarskich — oznaczenia i rodzaje noży tokarskich

Jakie wyróżniamy najczęściej spotykane oznaczenia noży tokarskich?

ISO – oznaczenie międzynarodowe,
PN – oznaczenie polskie,
GHOST – oznaczenie rosyjskie,
DIN – oznaczenie niemieckie.

Istnieje wiele rodzajów noży tokarskich, jednak najczęściej wybieraną grupą są noże tokarskie dostosowane do rozwiązań konstrukcyjnych: noże jednolite, łączone oraz składane. W przypadku obróbki drewna najpopularniejsze są noże tokarskie ręczne.

Noże tokarskie ze stali szybkotnącej HSS — jednolite

Narzędzia do obróbki skrawaniem wykonane ze stali szybkotnącej (z jedno- lub wieloostrzowych płytek z węglików spiekanych gatunku S czy też H) to opcja dla nawet najbardziej wymagających osób. Stal to materiał o wysokiej ciągliwości odporności na ścieranie czy uszkodzenia mechaniczne. Doskonale sprawdzi się podczas pracy w wysokich temperaturach. Idealne do obróbki stali, stali narzędziowej niehartowanej czy też obróbki żeliwa ciągliwego.

Noże tokarskie z wlutowaną płytką — łączone

Noże bimetalowe (wykonane z dwóch rodzajów materiału) to narzędzia wykorzystywane przy toczeniu wzdłużnym, wewnętrznym, zewnętrznym lub też do przecinania i planowania.

Ten rodzaj noża wykorzystywany może być do obróbki, zgodnie z oznaczonym przeznaczeniem:

P (niebieski) – do stali,
M (żółty) – do stali nierdzewnej,
K (czerwony) – do żeliwa.

Wadą, która może irytować początkowych użytkowników, jest to, że ostrze może bardzo szybko ulec wykruszeniu, a powrót do poprzedniego stanu jest niemal niemożliwy. Może być tak, że wykruszenie ostrza nastąpi już po kilku minutach użytkowania nowego noża.

Noże składane

Zaletą noży składanych jest wysoka wydajność i niskie koszty eksploatacji — w porównaniu do reszty narzędzi. Zbudowane są z trzonka i płytki skrawającej, którą, po zużyciu, można wymienić. Dodatkowo można wspomóc takie ostrze poprzez powłoki ochronne po każdej regeneracji. Płytki skrawające wymienia się stosunkowo prosto i nie zajmuje to dużo czasu, dzięki czemu nie spowalnia pracy.

Noże składane charakteryzują się mniejszą sztywnością i wytrzymałością w porównaniu do innych noży tokarskich.

W jakich warunkach noże składane są najczęściej wykorzystywane? Służą do obróbki wykończeniowej oraz do obróbki zgrubnej.

Dobór noża tokarskiego — podsumowanie

Jaki więc nóż tokarski wybrać? Sugeruj się tym, do jakiej obróbki narzędzia potrzebujesz. Czy będzie to dokładna obróbka, w jakich warunkach — niekorzystnych i trudnych? Określ też szybkość posuwu. Gdy odpowiesz sobie na te pytania, wybierz nóż z takiego materiału, który sprawdzi się w takich warunkach. Masz do wyboru noże ze stali nierdzewnej, żaroodpornej, stopowej, metali kolorowych czy stopów miedzi i tworzyw sztucznych. Możliwości jest naprawdę dużo, więc warto poświęcić trochę czasu na poznanie podstawowych kryteriów doboru tego profesjonalnego narzędzia.

Dostosuj ostrze do dedykowanego mu rodzaju obróbki. Niech Twoja praca stanie się szybsza i bardziej efektywna!

Budowa noża tokarskiego

Co to jest gratowanie?

Klasy chropowatości