Rodzaje noży tokarskich

Rodzaje frezów

18 lipca, 2022

Cnc co to znaczy

25 sierpnia, 2022

Nóż tokarski to narzędzie skrawające będące podstawowym elementem wyposażenia każdej tokarki – czy to konwencjonalnej, czy też sterowanej numerycznie CNC. Służy on do obróbki powierzchni, które najczęściej mają kształt bryły obrotowej. Dzięki naszemu wpisowi poznasz najważniejsze rodzaje noży tokarskich!

Rodzaje noży tokarskich (ze względu na zastosowanie)

Najbardziej podstawowym podziałem noży tokarskich jest podział ze względu na przystosowanie do konkretnej metody obróbki. Wyróżniamy:

noże tokarskie punktowe (inaczej nóż tokarski obtaczak) – przeznaczone do użytku ogólnego; powierzchnia przedmiotu obrabiana jest wierzchołkiem;
noże tokarskie kształtowe (inaczej nóż tokarski wytaczak – spiczasty, prosty, hakowy itp.); – powierzchnia przedmiotu obrabiana jest przy pomocy ostrej krawędzi;
noże tokarskie obwiedniowe – najrzadziej stosowane; ostrze kształtuje powierzchnię poprzez przetaczanie się po niej;

Sposób konstrukcji noży tokarskich - rodzaje

To stosunkowo prosty podział, który wyróżnia 3 rodzaje noży tokarskich.

Noże tokarskie jednolite

Nóż tokarski wykonany z jednego rodzaju materiału, najczęściej ze stali szybkotnącej, dlatego często nazywa się je nożami tokarskimi ze stali szybkotnącej. Materiał ten jest bardzo odporny na ścieranie i z powodzeniem tego rodzaju noże mogą być wykorzystywane do obróbki konkretnego materiału w wysokich temperaturach.

Noże tokarskie łączone (z wlutowaną płytką)

Nóż tokarski składający się z dwóch rodzajów materiałów – trwałe połączenia osiągnięte jest przy pomocy wlutowania płytki w trzonek noża. Rodzaj zastosowanej płytki skrawającej warunkuje to, do jakiego materiału są przeznaczone noże. Noże tokarskie łączone przeznaczone są między innymi do prac w zakresie toczenia wzdłużnego, zewnętrznego, wewnętrznego. Tego typu noże tokarskie bardzo ciężko się ostrzy.

Noże tokarskie składane

Noże tokarskie składane zbudowane są z trzonka i zamocowanej w nim płytki wieloostrzowej, przez co często określane są również nożami składakami. Płytka stanowi ostrze noża i jest wymienna. Tego typu noże są najczęściej stosowane w przemyśle i wykorzystuje się je do obrabiania wydajnościowego i szybkościowego. W tym przypadku musimy pamiętać o wyborze odpowiedniego trzonka noża do określonej metody obróbki. Wyróżnia je stosunkowo niski koszt eksploatacji – są bardzo wydajne, a wymiana ostrza jest łatwa i szybka. Zapewniają wysoką powtarzalność obróbki.

Podział noży tokarskich - przeznaczenie do materiału obróbki ostrza

Zastosowane w nożach tokarskich ostrze zawsze dedykowane są do obróbki konkretnych materiałów. W celu ułatwienia ich rozpoznania zastosowane zostały oznaczenia kolorystyczne zgodnie z międzynarodową normą ISO.

niebieski (P) – nóż tokarski przeznaczony do obróbki stali i staliwa;

żółty (M) – nóż tokarski przeznaczony do obróbki stali nierdzewnej, żeliwa i staliwa (w tym do obróbki stali manganowych żaroodpornych i metali kolorowych)
czerwony (K) – nóż tokarski przeznaczony do obróbki żeliwa, stali stopowych, tworzyw sztucznych, austenitycznych stopów metali kolorowych.

Rodzaje noży tokarskich - tabela

Grupa P, niebieska – obróbka stali nierdzewnej

S10 – obróbka stali, staliwa i staliwa niskostopowego; przeznaczone do obróbki dokładnej i średnio dokładnej przy dużych prędkościach skrawania i małych posuwach; S20 – obróbka stali i staliwa; przeznaczone do dokładnej i średnio dokładnej obróbki przy odpowiednio dużych prędkościach skrawania i umiarkowanych posuwach; S30 – obróbka stali i staliwa z zanieczyszczeniami; przeznaczone do obróbki zgrubnej i średnio dokładnej przy średnich i małych prędkościach skrawania oraz znacznych przekrojach warstwy skrawanej w trudnych warunkach obróbki.

grupa M, żółta – obróbka stali nierdzewnej

U10S – obróbka stali, staliwa, stopów żeliwa; przeznaczone do obróbki dokładnej i średnio dokładnej przy średnich i małych prędkościach skrawania i średnich przekrojach wióra. Uniwersalne rodzaje noży tokarskich stosowanych zarówno do toczenia, jak i frezowania.

grupa K, czerwona – obróbka żeliwa

H10 – obróbka wszystkich gatunków żeliw, staliw stopowych o twardości ok. 400 HB; przeznaczone do obróbki dokładnej i średnio dokładnej. H20 – obróbka żeliwa, stopów miedzi, stopów lekkich materiałów żaroodpornych o twardości ok. 220 HB; przeznaczone do obróbki średnio dokładnej i zgrubnej przy średnich i umiarkowanych prędkościach skrawania przy średnich oraz dużych posuwach w niekorzystnych i trudnych warunkach obróbki. Sprawdź również rodzaje frezarek

Oznaczenia noży tokarskich

Noże tokarskie z reguły dobieramy ze względu na ich rodzaj. Rodzaje te oznaczane są konkretną normą. Choć międzynarodowym oznaczeniem jest norma ISO, to poszczególne kraje stosują swoje wewnętrzne oznaczenia. Najczęściej spotykane na rynku oznaczenia to:

ISO – oznaczenie międzynarodowe,
PN – oznaczenie polskie,
DIN – oznaczenie niemieckie.

Rodzaj noża	ISO	PN	DIN
Nóż tokarski prosty	ISO01	NZZa-b	4971
Nóż tokarski wygięty	SO02	NNZc-d	4972
Nóż tokarski boczny wygięty	ISO03	NNB-cd	4978
Nóż tokarski szeroki	ISO04	NNPd	4976
Nóż tokarski czołowy	ISO05	NNBk-m	4977
Nóż tokarski boczny odsadzony	ISO06	NNBe-f	4980
Nóż tokarski przecinak	ISO07	NNPa-c	4981
Nóż tokarski wytaczak	ISO08	NNWa/NNUa	4973
Nóż tokarski wytaczak spiczasty	ISO09	NNWb/NNUb	4974
Nóż tokarski spiczasty	ISO10	NNPe	4975
Nóż tokarski wytaczak hakowy	ISO11	NNWc	(263)
Nóż tokarski do gwintu zewnętrznego	ISO12	NNGc-r	(282)
Nóż tokarski do gwintu wewnętrznego	ISO13	NNGd-s	(283)